ثبت وقایع از نگاه قانون: آیا داده‌های دوربین‌های الستیک در دادگاه قابل استناد هستند؟

این روزها رویدادها با سرعتی باورنکردنی رخ می‌دهند و گاهی تمایز میان حقیقت و ادعا دشوار می‌شود. در چنین شرایطی، دوربین‌های ثبت وقایع خودرو (دش‌کم‌ها) و سامانه‌های پیشرفته‌ای نظیر اُلستیک، به ابزاری حیاتی برای مستندسازی لحظات حساس تبدیل شده‌اند. اما سوال کلیدی اینجاست: آیا داده‌ها و فیلم‌های ضبط‌شده توسط این دوربین‌ها و پلتفرم‌های هوشمند، از نگاه قانون معتبر بوده و می‌توان در دادگاه به آن‌ها استناد کرد؟

این مقاله به بررسی جایگاه قانونی ادله الکترونیکی و به‌ویژه فیلم‌های ضبط شده توسط دوربین‌های اُلستیک در نظام حقوقی ایران می‌پردازد و نشان می‌دهد چگونه ویژگی‌های فنی پلتفرم اُلستیک، به اعتبار حقوقی این داده‌ها می‌افزاید.

جایگاه ادله الکترونیکی در نظام حقوقی ایران: قرینه یا دلیل قاطع؟

در حقوق ایران، ادله اثبات دعوی سنتی شامل اقرار، شهادت، سند، سوگند و علم قاضی است. با ظهور فناوری‌های نوین، ادله الکترونیکی مانند فیلم‌ها، عکس‌ها و داده‌پیام‌ها نیز وارد صحنه شده‌اند. اما آیا این شواهد جدید می‌توانند به تنهایی سرنوشت یک پرونده را تعیین کنند؟

پاسخ کلی این است: فیلم‌های دوربین‌های ثبت وقایع، به تنهایی "دلیل قطعی" محسوب نمی‌شوند، اما می‌توانند به عنوان "قرینه" یا "اماره قضایی" نقش بسیار مهمی در شکل‌گیری "علم قاضی" ایفا کنند. به بیان ساده‌تر، یک فیلم ضبط شده می‌تواند شواهد محکم و انکارناپذیری را ارائه دهد که قاضی را به حقیقت یک رویداد نزدیک‌تر کند. این امر به ویژه در جرایم رایانه‌ای و سایر جرایمی که ادله الکترونیکی در آن‌ها مورد استناد قرار می‌گیرد، مطابق ماده 686 قانون آیین دادرسی کیفری مصوب 1392 مورد پذیرش است.

شرایط قانونی اعتبار فیلم‌های دوربین‌های ثبت وقایع در دادگاه

برای آنکه یک فیلم یا داده الکترونیکی بتواند در دادگاه مورد استناد قرار گیرد و به علم قاضی کمک کند، باید شرایط و ویژگی‌های خاصی را دارا باشد که این شرایط بر اساس قوانین و رویه قضایی شکل گرفته‌اند:

1. اصالت و تمامیت داده‌ها (عدم دستکاری): مهم‌ترین شرط، عدم هرگونه دستکاری، مونتاژ یا ویرایش در فیلم اصلی است. قاضی در صورت نیاز، موضوع را به کارشناس رسمی دادگستری ارجاع می‌دهد تا از صحت و عدم دستکاری فیلم اطمینان حاصل شود. داده‌پیام مطمئن (بر اساس قانون تجارت الکترونیک) داده‌ای است که از سلامت و اصالت آن اطمینان حاصل شود.
2. زمان و تاریخ دقیق: فیلم باید دارای تاریخ و زمان دقیق ضبط باشد که با زمان وقوع حادثه مطابقت داشته باشد.
3. کیفیت و وضوح تصویر: محتوای فیلم باید واضح و قابل تشخیص باشد تا جزئیات مهم قابل رؤیت باشند.
4. قانونی بودن ضبط: دوربین باید به صورت قانونی نصب شده باشد و فیلم‌برداری به نحوی نباشد که حریم خصوصی افراد را به صورت غیرقانونی نقض کند (مثلاً نصب مخفیانه در حریم خصوصی افراد بدون مجوز قضایی). در مورد دوربین‌های خودرو که وقایع عمومی جاده را ثبت می‌کنند، این موضوع معمولاً مشکلی ایجاد نمی‌کند.
5. ارتباط مستقیم با موضوع پرونده: محتوای فیلم باید مستقیماً به اثبات واقعه یا جرم مورد ادعا کمک کند.
6. حضور ارائه دهنده: در برخی موارد، فردی که فیلم را ارائه می‌دهد یا با نحوه ضبط آن آشنایی دارد، ممکن است برای ارائه توضیحات در دادگاه احضار شود.

چگونه دوربین‌ها و پلتفرم اُلستیک به قابلیت استناد حقوقی داده‌ها می‌افزایند؟

اینجاست که مزایای پلتفرم جامع اُلستیک خود را نشان می‌دهد. طراحی فنی و ویژگی‌های پیشرفته اُلستیک، به گونه‌ای است که به شدت به رعایت شرایط قانونی فوق‌الذکر کمک کرده و قابلیت استناد به داده‌های آن را در دادگاه‌ها افزایش می‌دهد:

1.     ثبت داده‌های با تمامیت بالا در سخت افزارهای استاندارد اُلستیک:

• سخت‌افزارهای استاندارد: استفاده از دوربین‌های ثبت وقایع با کیفیت بالا مانند دوربین تلتونیکا مدل ADAS  که مجهز به تکنولوژی‌های پیشرفته هستند، کیفیت و وضوح تصاویر را تضمین می‌کند.
• ضبط پیوسته و خودکار: دوربین‌های متصل به پلتفرم اُلستیک به صورت خودکار و پیوسته وقایع را ثبت می‌کنند، که نشان‌دهنده عدم دخالت دستی در فرآیند ضبط است.
• زمان‌بندی دقیق و موقعیت‌یابی: داده‌های ضبط‌شده با اطلاعات دقیق زمان  Timestamp) ) و مکان (GPS  ) همراه هستند، که امکان راستی‌آزمایی دقیق وقایع را فراهم می‌آورد.

2.     امنیت و حفاظت از داده‌ها در فضای ابری پلتفرم الستیک:

• ذخیره‌سازی ابری امن: داده‌های ضبط‌شده به صورت امن در فضای ابری اُلستیک ذخیره می‌شوند. این امر خطر دستکاری یا از بین رفتن اطلاعات را به حداقل می‌رساند و یک "زنجیره نگهداری" (Chain of Custody ) دیجیتالی مطمئن را فراهم می‌کند.
• کنترل دسترسی: پلتفرم اُلستیک امکان مدیریت دسترسی به داده‌ها را فراهم می‌کند، به طوری که تنها افراد مجاز بتوانند به اطلاعات دسترسی داشته باشند، که این خود به حفظ اصالت و تمامیت داده‌ها کمک می‌کند.
• پایش وضعیت سلامت داده: سیستم اُلستیک می‌تواند هرگونه تلاش برای دستکاری یا حذف غیرمجاز داده‌ها را شناسایی و ثبت کند، که این یک لایه حفاظتی مضاعف برای اعتبار حقوقی داده‌ها است.

3.     تحلیل و ارائه هوشمند داده‌ها توسط سامانه های فنی الستیک:

• سامانه نظارت تصویری اُلستیک: این سامانه امکان بازبینی آسان و سریع فیلم‌های ضبط شده را فراهم می‌کند. در صورت نیاز به ارائه به مراجع قضایی، می‌توان نسخه‌های اصلی و دست‌نخورده را با سهولت بیشتری تهیه کرد.
• قابلیت‌های گزارش‌دهی پیشرفته: اُلستیک می‌تواند گزارش‌های دقیقی از رخدادها، شامل اطلاعات ویدئویی، داده‌های تله‌ماتیک (مانند سرعت، شتاب، ترمز ناگهانی) و زمان‌بندی دقیق را ارائه دهد. این گزارش‌های جامع، قاضی را در تحلیل کامل‌تر واقعه یاری می‌رساند.
• پشتیبانی فنی: تیم پشتیبانی نیک‌آوازه می‌تواند در ارائه مستندات فنی مربوط به صحت عملکرد سیستم و تضمین اصالت داده‌ها، همکاری لازم را داشته باشد.

نتیجه‌گیری: هوشمندی اُلستیک، تضمین‌کننده اعتبار قانونی

در نهایت، با وجود اینکه هیچ فیلم یا داده الکترونیکی به تنهایی "دلیل قطعی" محسوب نمی‌شود، اما ارزش اثباتی آن‌ها در نظام قضایی ایران، به ویژه با تکیه بر "علم قاضی" و نقش مکمل بودن آن‌ها در کنار سایر ادله، روزبه‌روز در حال افزایش است.

پلتفرم اُلستیک نیک‌آوازه با ارائه یک راه‌حل یکپارچه برای ثبت، ذخیره‌سازی و مدیریت امن وقایع خودرو، نه تنها به افزایش ایمنی و بهره‌وری ناوگان کمک می‌کند، بلکه با ویژگی‌هایی مانند حفاظت از تمامیت داده‌ها، زمان‌بندی دقیق و دسترسی امن به اطلاعات، قابلیت استناد حقوقی داده‌های خود را در محاکم قضایی به شکل قابل توجهی ارتقاء می‌بخشد.

با انتخاب اُلستیک، شما تنها یک سامانه مدیریت ناوگان هوشمند در اختیار ندارید، بلکه یک "شاهد بی‌طرف و قابل اعتماد" را نیز همراه خود دارید که در لحظات حساس، می‌تواند بهترین دفاع حقوقی شما باشد.