تحولات فناوری و تغییرات در مفهوم مدیریت زنجیره تأمین

مدیریت لجستیک و مدیریت زنجیره تأمین به عنوان دو عنصر کلیدی در عملکرد شرکت‌ها و کسب‌وکارها، به طور مداوم تحولاتی را تجربه می‌کنند. این تحولات نه تنها به دلیل تغییرات در تقاضا و عرضه بازار، بلکه به علت تغییرات فناوری نیز اتفاق می‌افتد.

در این مقاله، ما به بررسی تحولات فناوری در زمینه مدیریت لجستیک و تغییرات در مفهوم مدیریت زنجیره تأمین می‌پردازیم.

مدیریت لجستیک و مدیریت زنجیره تأمین اهمیت بسیاری در تضمین عملکرد بهینه و پایدار کسب‌وکارها دارند. این دو عنصر به طور چشمگیری تحت تأثیر فناوری‌های نوظهور قرار گرفته‌اند که تغییرات عمده‌ای در نحوه مدیریت و اجرای فرآیندهای لجستیک و زنجیره تأمین را به همراه داشته‌اند.

تحولات فناوری در مدیریت لجستیک:

1.     استفاده از اینترنت اشیاء (IoT):

اینترنت اشیاء به شرکت‌ها امکان مانیتورینگ و ردیابی دقیق تری از واحدها و محصولات در طول زنجیره تأمین را می‌دهد. این تکنولوژی به شرکت‌ها کمک می‌کند تا بهبودی در مدیریت موجودی، پیش‌بینی نیازمندی‌ها و کاهش هدررفت‌ها را به دست آورند.

2.     هوش مصنوعی (AI) و یادگیری ماشین (Machine Learning):

AI و ML به تجزیه و تحلیل داده‌های لجستیکی پیچیده کمک می‌کنند و از شرکت‌ها در اتخاذ تصمیمات بهینه و پیش‌بینی مشکلات در زنجیره تأمین یاری می‌رسانند. این تکنولوژی‌ها به مدیران امکان مدیریت بهتر ریسک‌ها و فرصت‌ها را می‌دهند.

3.     رباتیک و اتوماسیون:

استفاده از ربات‌ها و سیستم‌های اتوماسیون در عملیات لجستیکی به بهبود کارایی و دقت کمک کرده و هزینه‌ها را کاهش می‌دهد.

4.     بلاک‌چین (Blockchain) در زنجیره تأمین:

بلاک‌چین به عنوان یک فناوری تاییدی و قابل اعتماد برای ثبت تراکنش‌ها و انتقال اطلاعات در زنجیره تأمین مورد استفاده قرار می‌گیرد. این تکنولوژی از امکان رصد و ردیابی دقیق تری از جریان کالاها و محصولات بهره می‌برد و ریسک‌های مرتبط با تقلب و تقلیل را از بین می‌برد.

5.     واقعیت افزوده (Augmented Reality - AR) و واقعیت مجازی (Virtual Reality - VR):

AR و VR در مدیریت لجستیک به بهبود عملیات انباردهی، انتقال و توزیع کمک می‌کنند. این فناوری‌ها به کارشناسان لجستیک امکان مشاهده دقیق محیط‌های کاری و آموزش را فراهم می‌کنند.

6.     انتقال کالاها با استفاده از پهپاد (Drone):

پهپادها به عنوان ابزاری برای انتقال مرسولات و کالاها در مناطقی با دسترسی دشوار مورد استفاده قرار می‌گیرند. این تکنولوژی به کاهش زمان تحویل و حفظ ایمنی در عملیات لجستیک کمک می‌کند.

7.     چرخه حیات کالا (Product Lifecycle Management - PLM):

از مهمترین تحولات در مدیریت لجستیک، مدیریت چرخه حیات کالا است. با استفاده از این فناوری، شرکت‌ها قادر به مانیتورینگ دقیق و مستمر از طراحی تا دوره عمر محصولات خود هستند، که این امکان را فراهم می‌کند تا بهینه‌سازی فرآیندهای تولید و توزیع را انجام دهند که از جمله به موارد زیر می‌توان اشاره کرد:

1.     کاهش هزینه‌ها:

بهره‌گیری از فناوری‌های نوین در مدیریت لجستیک می‌تواند به کاهش هزینه‌های عملیاتی منجر شود. بهبود کارایی، بهینه‌سازی مسیرهاو کاهش هدررفت‌ها از مزایایی هستند که توسط این تحولات به دست می‌آید.

2.     زمانبندی بهتر:

از طریق استفاده از داده‌های دقیق و پیش‌بینی‌های هوش مصنوعی، زمانبندی عملیات لجستیک بهبود می‌یابد. این امر می‌تواند به فرایند تحویل به موقع محصولات به مشتریان و بهبود تجربه آن‌ها منجر شود.

3.     افزایش شفافیت:

 با استفاده از فناوری‌های اطلاعاتی و بلاک‌چین می‌توان اعتماد و شفافیت در زنجیره تأمین بنا کرد و این اطلاعات در زمان آنلاین قابل دسترس است و امکان ردیابی دقیق کالاها را فراهم می‌کند.

4.     افزایش تطبیق‌پذیری:

تغییرات در زنجیره تأمین و عرضه در بازار به سرعت ایجاد می‌شوند و استفاده از فناوری‌های نوین امکان تطبیق سریع‌تر به تغییرات بازار و نیازمندی‌ها را فراهم می‌کند.

تغییرات در مفهوم مدیریت زنجیره تأمین:

1.     زنجیره تأمین دیجیتال (Digital Supply Chain):

مفهوم زنجیره تأمین دیجیتال به شرکت‌ها این امکان را می‌دهد که فرآیندهای زنجیره تأمین را به صورت کاملاً دیجیتال و متمرکز مدیریت کنند. این تغییر از جمله مزایای بهبود شفافیت و تعامل سریع‌تر با تأمین‌کنندگان را به دنبال دارد.

2.     مدیریت ریسک و پایداری:

تغییرات زیادی در مفهوم مدیریت زنجیره تأمین به دنبال دارد. امروزه، تأمین‌کنندگان مورد انتخاب بر اساس عوامل اقتصادی، اجتماعی و محیطی انتخاب می‌شوند. این تغییر باعث می‌شود تا شرکت‌ها، مسئولیت اجتماعی را در مدیریت زنجیره تأمین خود مد نظر داشته باشند.

3.     کسب و کارهای ابری (Cloud-Based Business):

استفاده از فناوری‌های ابری به شرکت‌ها این امکان را می‌دهد تا داده‌های لجستیکی و زنجیره تأمین را به صورت متمرکز و قابل دسترسی در اختیار داشته باشند و این امر به بهبود هماهنگی و تعامل در سراسر زنجیره تأمین کمک می‌کند.

4.     توجه به پایداری محیطی (Green Supply Chain Management):

تغییرات مفهومی در مدیریت زنجیره تأمین به سوی حفاظت از محیط زیست نیز رخ داده است. شرکت‌ها به دنبال کاهش اثرات محیطی عملیات خود می‌باشند و در این راستا سعی در کاهش گازهای گلخانه‌ای، مصرف انرژی  و مواد مضر دارند. این رویکرد مشتریانی که به اهمیت محیط زیست توجه دارند را به خود جلب می‌کند و همچنین می‌تواند به صرفه‌تر بودن عملیات اقتصادی شرکت‌ها منجر شود.

5.     تغییر در مفهوم شبکه‌های همکاری (Collaborative Networks):

در مدیریت زنجیره تأمین مدرن، تاکید بر همکاری و اشتراک دانش و اطلاعات با تأمین‌کنندگان و شرکای کسب‌وکار افزایش یافته است. شرکت‌ها به جای رقابت سخت‌گیرانه با همکاران خود، رویکردی مشترک دارند که به بهبود عملکرد کلی زنجیره تأمین منجر می‌شود.

6.     مدیریت ریسک و بحران:

در دنیای پر از ناپایداری‌ها و تغییرات غیرمنتظره، مدیریت ریسک و بحران به عنوان جزء مهمی از مفهوم مدیریت زنجیره تأمین در نظر گرفته می‌شود. شرکت‌ها باید برنامه‌های مقابله با بحران و مدیریت ریسک‌ها را در نظر بگیرند تا عملکرد خود را در شرایط سخت حفظ کنند.

7.     شفافیت بیشتر:

 امروزه مشتریان و مصرف‌کنندگان انتظار دارند که به صورت دقیق بدانند که محصولی که خریداری می‌کنند از کجا آمده است و چگونه تولید شده است. شفافیت بیشتر در مفهوم مدیریت زنجیره تأمین به شرکت‌ها امکان می‌دهد تا اعتماد مشتریان را جلب کنند و ارزش افزوده به محصولات خود را افزایش دهند

امروزه مدیریت لجستیک و مدیریت زنجیره تأمین از تحولات فناورانه و تغییرات در مفهوم خود بهره‌مند شده‌اند. این تغییرات به شرکت‌ها این امکان را می‌دهند تا عملکرد خود را بهبود بخشند، هزینه‌ها را کاهش دهند و با چالش‌های جدید بازار سازگار شوند.

 به نظر می‌رسد که در آینده، فناوری‌ها و مفاهیم مدیریت لجستیک و زنجیره تأمین، تغییرات بیشتری خواهد داشت و شرکت‌ها باید با این تحولات همگام شوند تا در صنعت، رقابتی و پایدار باقی بمانند.